فیپا چیست؟ فیپا یک سرنام برای عبارت «فهرست نویسی» در مرحله پیش از انتشار است. به عنوان فهرست توصیفی و تحلیلی کتاب، تنها توسط اداره کل پردازش و سازمان اسناد و کتابخانه ملی صادر می شود. و پس از صفحه آرایی کتاب آماده برای نشر فیپا به عنوان تهیه اطلاعات کتابشناختی برای شناسایی و بازیابی کتاب برمبنای ضوابط و استانداردهای بین المللی قبل از انتشار کتاب است. فیپا شامل جزئیات مربوط به یک اثر همچون نام نویسنده، عنوان کتاب، ناشر، محل نشر، ویرایش، فهرست، تعداد جلد، پیوست‌ها، بها، مترجم، تصویرپرداز و موارد مشابه را اطلاعات کتابشناختی می‌گویند.
پیشینه فهرست نویسی
فهرست نویسی اولین بار در سال 1870 بصورت غیررسمی در آمریکا پیشنهاد و در سال 1901 برای اولین بار در کتابخانه کنگره آمریکا اجرا شد. در سال 1971 فهرست نویسی با روش جدیدتری دوباره اجرایی شد که روشی برخاسته از طرح فهرستنویسی از مأخذ بود. 3 سال پس از آن انتشار روش فهرست نویسی بگونه ای بود که 65 درصد از کتابهای موجود در کتابخانه های آمریکا دارای فهرست برگه شدند آمار حاکی از آن است که تا سال 1981 بیش از 90 درصد از کتابخانه های انگلستان از این طرح استفاده می‌کردند. و امروزه اغلب کشورهای جهان از این روش پیروی می کنند.
پیشینه فهرست نویسی پیش از انتشار در ایران:
ورود این روش به ایران به سالهای 1346 بازمی‌گردد. دانشگاه تهران اولین مرکزی بوده که از روش فهرست نویسی پیش از انتشار استفاده نمود. پس از آن میتوان این روش را در آثار خانقاه نعمت اللهی (1349) ملاحظه کرد. کتابخانه ملی در سال 1371 بصورت آزمایشی از این روش استفاده کرد و پس از مشاهده نتایج مثبت آن در سال 1374 این طرح را تصویب و پس از تهیه این فهرست نویسی پیش از انتشار برعهده کتابخانه ملی قرار گرفت و امروزه بیش از 90 درصد کتب منتشر شده در سرتاسر کشور دارای این اطلاعات خواهند بود. از سال 1391 دریافت فیپا فقط بصورت الکترونیکی امکان پذیر است.
دلایل اهمیت داشتن فیپا
- فهرست نویسی یکدست، هماهنگ برای سازماندهی کتب در سطح کشور
- سهولت امر فهرست نویسی
- ایجاد سرعت در بازیابی منابع کتابخانه
- اطمینان از صحت و درستی اطلاعات
- صرفه جویی در زمان، هزینه و نیروی کار
- تسریع در نشر اطلاعات
- تسهیل ایجاد شبکه اطلاعاتی
- جلوگیری از انجام کار تکراری
درخواست فیپا فقط بصورت الکترونیکی ممکن است. به این ترتیب ناشران حقوقی و یا حقیقی در ابتدا با عضویت در فیپای الکترونیکی و دریافت شناسه کاربری و رمز عبور، درخواست خود را مبتنی بر دریافت فیپا با تکمیل پرسشنامه و بارگزاری فایلهای مربوط به کتاب وارد نموده و پس از دریافت کد رهگیری، طی زمان معین و محدودی، میتوانند فیپای کتاب خود را در سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی مشاهده نمایند.
مدارک مورد نیاز جهت دریافت فیپا
- کپی شناسنامه یا کارت ملی نویسندگان کتاب
- فایل نهایی ویرایش شده کتاب به هماره کد شابک
- مشخصات کتاب (قطع، تعداد صفحات، کد شابک، سال چاپ)
- اسکن صفحه عنوان کتاب اصلی در مواردی که کتاب ترجمه باشد.
حداکثر زمان مورد نیاز جهت اخذ فیپا:
کتابهایی که تجدید چاپ می شوند 3 روز کاری
کتابهایی که پیش از آن توسط ناشر دیگری چاپ شده باشد تا 5 روز کاری
کتابهای چاپ نخست حدود 15 روز کاری
