ترکیب‌بندی علم شناخت قواعد و اصول چیدمان عناصر مختلف به شکلی زیبا و جذاب برای تاثیرگذاری بیشتر در کنار هم است. ترکیب‌بندی دانشی است که نه تنها در صفحه آرایی، بلکه در همه هنر‌های تجسمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و آشنایی با قواعد آن می‌تواند تاثیر زیادی در کیفیت خروجی کار شما داشته باشید. ترکیب بندی در صفحه آرایی برای ایجاد تناسب و تعادل در صفحه و یا ایجاد تمرکز و توجه بر روی عنصری خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترکیب بندی در صفحه آرایی
صفحه آرایی باعث ایجاد تعادل و تناسب در یک اثر می شود، زمانی که عناصر به شکل هماهنگ در کنار هم قرار می گیرند علاوه بر چشم نواز بودن باعث تعادل و توازن در کار می شود. صفحه آرایی فقط چیدن و در کنار هم گذاشتن عکس و متن تایپ شده با نظم معین نیست چرا که همواره زیبایی با منطقی و علمی بودن آن در یک جهت نمی باشد. صفحه آرایی و ترکیب بندی خوب باید در بیان عمق موضوع و درک بهتر محتوا مفید و موثر باشد.
برای ایجاد ترکیب‌بندی متناسب و هدفمند در صفحه‌آرایی به تمام عناصر موجود در صفحه مثل متن، رنگ، سطح، تصویر برای رسیدن به اهداف اصلی صفحه‌آرایی توجه می‌شود. مهمترین مسئله در ترکیب‌بندی در صفحه‌آرایی، چگونگی انتخاب و چیدمان عناصر در کنارهم است تا نه تنها به متن لطمه‌ای وارد نکند بلکه ساختاری ایجاد کرد که بتوان با ترکیب‌بندی درست خوانایی و درک مفهوم را به مخاطب بهتر منتقل کرد. ترکیب بندی یا نحوه کنار هم قرارگیری عناصر مختلف نقش به سزایی در اثر بخشی آن عناصر به عهده دارد، پس همه‌‌ی عناصر و اجزاء در کنار هم معنی واقعی خود را پیدا می کنند.
تعادل عاملی مهم در ترکیب‌بندی
یکی از مهمترین روش‌هایی که باید در ترکیب‌بندی صفحه‌آرایی به آن توجه کرد، ایجاد تعادل در صفحه است. این روش، یکی از روش‌های کامل راه‌گشا و مفید برای ترکیب بندی است. وقتی تعادل در یک صفحه به وجود می آید که کلیه عناصر موجود در صفحه یا کادر در تمام سطوح صفحه به گونه‌ای تقسیم شوند و قرار گیرند که چشم بیننده همه آن ها را با هم با هم ببیند و به راحتی در کل صفحه گردش کند. ایجاد تعادل در صفحه به چند روش انجام می‌شود که در ادامه به تعدادی از آنها خواهیم پرداخت. شما می‌توانید با توجه به حجم و نوع محتوای کتاب یا نشریات خود از آنها بهره بگیرید و در صفحه آرایی از آنها استفاده کنید.
- ایجاد تعادل با استفاده از چند تصویر؛ قرار دادن دو تصویر در دو سوی صفحه
- ایجاد تعادل با ستفاده از فضای منفی؛ قرار دادن تصویر یا متن با گستره کوچکتر در فضای منفی بزرگتر صفحه
- ایجاد تعادل در صفحه با قرارگیری عنوان بزرگ، در مقابل متن با ابعاد متناسب با ابعاد عنوان
- ایجاد تعادل در ترکیب بندی صفحه آرایی با استفاده از پاراگراف یا باکس متنی با فونت بزرگ در بخشی از صفحه، در مقابل چند ستون یا پاراگراف بندی با ابعاد کوچکتر.
روش‌های مختلف ترکیب بندی در صفحه آرایی
روش‌های مختلفی برای رسیدن به ترکیب بندی اثربخش در صفحه‌آرایی وجود دارد، در اینجا به چند مورد پرکاربرد از آنها اشاره می‌کنیم.
- استفاده از فضای سفید (فضای منفی) در صفحه برای ایجاد تمرکز بر روی بخشی از صفحه؛ توجه داشته باشید فضای سفید حتما نباید بدون رنگ و سفید باشد! استفاده از فضای سفید مخصوصا در کتاب‌ها و نشریاتی که با توجه به نوع محتوا، اختیار طراح و صفحه‌آرا در چیدمان زیاد است می‌تواند بسیار مفید و سودمند باشد.
- استفاده از ریزنقش‌ها (مثل بولت و عناصر بصری کوچک)؛ برای ایجاد حس هم وزنی و تعادل در صفحه. به طور مثال گاهی استفاده از چند بولت ساده و هم رنگ با عنوان یا تیتر، می‌تواند به ترکیب‌بندی صفحه کمک زیادی کند.
- استفاده از یک یا چند تصویر در یک سمت صفحه در مقابل یک یا چند ستون یا پاراگراف متنی؛ یک مثال ساده: استفاده از تصویر اصلی مقاله در بالای صفحه و قرار دادن یک یا چند ستون متن در پایین صفحه.
- استفاده از خطوط؛ شما گاهی با استفاده از خطوط با ضخامت نازک در صفحه هم می‌توانید بخش‌های مختلف را از هم جدا کنید یا مخاطب را به بخشی از صفحه راهنمایی کنید.
- استفاده از متن چند ستونه در مقابل متن یک ستون؛ در صورتی که کار شما دارای یک گرید متغیر مثل مجلات است می توان در بخشی از صفحه از متن یک ستونه به صورت مجزا و در بخش دیگر از متن چند ستونه استفاده کرد.
- ایجاد تضاد در صفحه؛ شما با استفاده از رنگ، سطح و خطوط برای دست‌یابی به مفهوم مورد نظر محتوا، می‌توانید از عناصر متضاد با هم در یک یا دو صفحه مقابل هم استفاده کنید.
- مرتبه‌بندی در چیدمان عناصر؛ می‌توانید محتوا را به شکلی در کنار هم قرار دهید تا مخاطب مطالعه خود را از یک بخش شروع کند و در بخش دیگر پایان دهد.
ویژگی‌های یک صفحه‌آرایی خوب
در یک صفحه‌آرایی خوب، رعایت اندازه، تناسبات در صفحه و چیدمان عناصر اصلی در نقاط طلایی صفحه برای رسیدن مخاطب به درک بهتر محتوا به خوبی انجام می‌شود که طبق مواردی که قبل‌تر گفته شد تا حد زیادی آسان و دست‌یافتنی است، البته نیاز به دانش و تجربه دارد. اصلی ترین و ابتدایی ترین کار صفحه آرا شناسایی این موراد و تقسیم بندی صفحه به سطوحی است که در کنار هم قرار گرفته و مجموعه هماهنگی را به وجود می آورند. در ادامه به بررسی چند مورد دیگر برای رسیدن به یک صفحه آرایی خوب خواهیم پرداخت.
بسیاری از افراد بر این باورند که در یک صفحه آرایی خوب باید از وجود فضاهای خالی بلااستفاده پرهیز شود، اما این موضوع درست نیست و در بسیاری از مواقع کاربرد خوبی ندارد. اگر موشکافانه صفحه‌آرایی بسیاری از کتاب‌ها و نشریات را بررسی کنید مشاهده خواهید کرد در بیشتر موارد وجود فضای منفی می‌تواند باعث بهبود ترکیب‌بندی در صفحه آرایی در نتیجه اثرگذاری و انتقال بهتر مفهوم شود. لازم به ذکر است همانطور که گفته شد فضای خالی صرفا فضای سفید و بدون رنگ در صفحه نیست!
در کنار رعایت اصول صفحه آرایی، استفاده از پتانسیل‌های مختلف تایپ فارسی برای ایجاد یک ترکیب بندی حرفه‌ای در صفحه آرایی می‌تواند مفید باشد. ایجاد تغییرات ساده در تیتر‌ها یا چیدمان متون مثل افزایش کشیدگی یا تغییر و ترکیب تایپ راه‌کار مفیدی در رسیدن به یک صفحه آرایی خلاقانه و حرفه‌ای است.
استفاده از ترکیب تصاویر؛ ترکیب یک اثر تصویری نقش بسیار پر اهمیتی در ایجاد زیبایی هنری آن دارد. به عبارت دیگر، یکی از عوامل مهم زیبایی در یک کار هنری کمپوزیسیون آن است. البته باید توجه داشت که برای ایجاد یک ترکیب خوب بصری، قانون و فرمول مشخص و قاطعی نمی‌توان ارائه داد.
در پایان می‌توان گفت رسیدن به یک ترکیب‌بندی و صفحه‌آرایی خوب، بستگی به طرز دید و اندیشه طراح یا صفحه آرا دارد. این اتفاق یک شبِ اتفاق نمی‌افتد و نیاز به تحقیق، مطالعه و افزایش دانش بصری طراح و کسب تجربه دارد. اگر علاقه دارید با ترکیب بندی در طراحی بیشتر آشنا شوید می‌توانید مقاله ترکیب بندی در طراحی را مطالعه کنید.
