بدون شک بیشتر محصولات جذاب و پر مخاطب حوزه نشر، در کنار خلاقیت از اصول و قاعده ای مشخص در طراحی خود بهره برده اند. طراحی، تعیین و تنظیم این موارد کلی، بعنوان ساختار کلی (یونیفرم) یک محصول شناخته می شود. این اصول و قواعد قبل از شروع به اجرای پروژه توسط طراح ایده پردازی، تعیین و اجرا می شود.
طراحی ساختار کلی یک کتاب، مجله، کاتالوگ، بروشور و این قبیل موارد، باعث ایجاد یکپارچگی و نظم میان تمامی عناصر از جمله متون، تصاویر، اشکال، خطوط و … می شود.
طراحی ساختار کلی؛ یک بار برای همیشه
می توان برای هویت بخشی و ایجاد یکپارچگی میان یک مجکوعه کتاب یا نشریه و یا میان تولیدات یک انتشارات، موسسه، سازمان یا شرکت؛ ساختار کلی (یونیفرم) مشخصی را تعیین کرد که هر مخاطبی بعد از مشاهده، به راحتی رابطه میان آنها را درک کند.
همچنین می توان برای یک پروژه، برای مثال یک مجله، ساختاری اصولی و زیبا را با توجه به ماهیت مجله و در نظر گرفتن تمام بخش ها و جزییات طراحی کرد که علاوه شماره فعلی، در شماره های دیگر نیز از آن استفاده کرد. این روند باعث افزایش سطح کیفی و شخصیت بخشیدن به پروژه می شود.
ساختار کلی را می توان هم برای متن (صفحات داخلی) و هم برای جلد طراحی و تعیین کرد.
ساختار کلی متن با توجه به موضوع و محتوا برای قسمت های ثابت و متغیر پروژه تعریف می شود، که با توجه به نیاز پروژه می تواند شامل ساختار صفحات ورودی، سرفصل،بخش ها، محل قرارگیری سرصفحه، گرید متون و تصاویر، تعیین فونت و اندازه متن اصلی، تیتر، روتیتر، زیر تیتر، لید، سوتیتر، میان تیتر، پاورقی و غیره باشد.
برای طراحی ساختار کلی جلد نیز مواردی نظیر نوع و محل قرارگیری عنوان اصلی و عنوان فرعی، محل و نوع قرارگیری تصویر یا تصاویر، رنگ، طرح، بافت و یا پترنی که در طرح مورد استفاده قرار می گیرد، نوع قرارگیری متون مختلف در روی جلد، عطف و پشت جلد یا لبه برگردان داخل جلد، محل قرارگیری لوگو انتشارات یا موارد دیگر مد نظر گرفته می شود.
صفحه آرایی سرفصل های کتاب
در خصوص طراحی سرفصل های کتاب، ملاک و معیار خاصی وجود ندارد جز این که شکل سرفصل ها می بایست با شکل صفحه های معمولی و موضوع آن، تناسب و هماهنگی داشته باشد. به طور مثال نقش اسلیمی به عنوان سرفصل کتابی مورد استفاده قرار می گیرد که موضوع آن به نوعی با فرهنگ اسلامی رابطه مستقیم داشته باشد.
شکل برخی از طرح های اسلیمی، دارای حرکت و جهت معینی می باشد و چشم را به جهت مشخصی هدایت می نماید. به طور مثال نوشته را در برابر آن قرار می دهیم که چشم را به سمت نوشته عنوان فصل هدایت نماید. در کتاب هایی که تعداد فصل ها نسبت به کل حجم کتاب، زیاد باشد، امکان دارد سر فصل ها نیز در صفحه های فرد و زوج نیز قرار داشته باشد و بعد از اتمام هر فصل، بلافاصله طرح سر فصل آورده شود.
مراحل صفحه آرایی کتاب ها
صفحه آرایی کتاب شامل دو مرحله متفاوت می شود که یا یک طراح هر دو مرحله را شخصا انجام می دهد و یا طراح به مرحله نخست پرداخته و صفحه آرا، صفحه ها را برای لیتوگرافی تنظیم و آماده سازی کرده و اجرای نهایی می نماید. مرحله نخست طراحی کلی کتاب یعنی طرح گرید، مشمول طرح سرفصل ها و زیر مجموعه آنها، شکل صفحه عنوان اصلی و صفحه حقوق، چگونگی آغاز مطلب بعد از سرفصل و مواردی از این قبیل می گردد که با تأمل و تفکر و نوآوری همراه می باشد. مرحله بعدی، شامل اجرای صحیح این تصمیمات می شود و نیازمند دقت و حوصله بسیار می باشد و امکان دارد نوآوری و تأمل در آن، کاربرد بسیار کمی داشته باشد.
(ساختار کلی یکبار طراحی می شود که می توان از آن در چندین پروژه بهره گرفت، از این رو کاملا مقرون بصرفه بوده و باعث افزایش سطح کیفی پروژه ها می شود.)