نکات مهم نگارش پروپوزال دانشجویی

پروپوزال یکی از دغدغه‌های دوره تحصیل دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا بوده و پيش‌نويس پ‍ژوهشی است كه دانشجو می‌بايست برای اخذ مدرك تحصيلی خود انجام دهد.
رعایت نکات مهم نگارش پروپوزال دانشجویی الزامی است چرا که شما به معرفی موضوعی كه برای پايان‌نامه خود انتخاب كرده‌ايد، توضيح اهميت آن موضوع، ذكر پ‍‍ژوهش‌هايی كه در گذشته در اين‌باره صورت گرفته و نتايجی كه فكر می‌كنيد از تحقيق خواهيد گرفت می‌پردازيد. هم‌چنين روش‌هايی كه در پژوهش از آن‌ها بهره خواهيد گرفت را ذكر می‌كنيد. نکات مهم نگارش پروپوزال دانشجویی، شكل‌بندي بنيادين همه‌ی پروپوزال‌ها، همواره بايد شامل ترکیب‌بندی، عنوان‌بندي‌ها و بخش‌هاي زير باشد:

نکات مهم نگارش پروپوزال دانشجویی

1-انتخاب موضوع

اولین گام برای نوشتن پروپوزال، انتخاب موضوع است. موضوع پروپوزال باید معیارهایی داشته باشد؛ خلاصه آن به شرح زیر می‌باشد:

• مناسب بودن موضوع: یعنی جزء موضوعات اولویت‌دار باشد.
• پرهیز از موضوعات تکراری در انتخاب طرح: پروپوزال‌نویس در ابتدای کار، باید نظری اجمالی به كارهای سایر محققین داشته باشد تا موضوع وی تکراری نباشد. البته زمانی یك موضوع تكراری است كه تمامی ابعاد تحقیق و موضوع مانند هم باشند.
• قابلیت اجراء بودن موضوع: یعنی آیا تمامی امكانات و شرایط لازم برای انجام تحقیق درخصوص موضوع انتخاب شده فراهم است؟ اگر یك موضوع تمامی ویژگی‌های لازم را داشته باشد، اما قابل انجام نباشد، موضوع خوبی نخواهد بود.
• كاربردی و مقرون به صرفه: مطالعاتی در اولویت پژوهشی قرار دارند كه با حداقل هزینه، جنبه كاربردی داشته باشد.
• نداشتن موانع اخلاقی: در تحقیقات، رضایت‌مندی و حفظ حرمت انسانی و محرمانه نگاه داشتن اطلاعات بسیار ضروری است.
• مقبولیت سیاسی و فرهنگی: موضوع مورد مطالعه باید مورد پذیرش فرهنگ و عرف جامعه باشد.

2- نوشتن عنوان موضوع

مهمترین و پربیننده‌ترین قسمت پروپوزال، عنوان موضوع می‌باشد. پس در انتخاب عنوان بسیار دقت باید نمود.

• دربرگیرنده تمام محتویات كار مطالعاتی باشد.
• از به‌كار بردن كلمات غیر مصطلح و كلمات انگلیسی كه معادل فارسی دارند، اجتناب شود.
• از عناوین اختصاری استفاده نشود.

3-‌ بیان مسئله یا مشكل (ضرورت اجرای پژوهش)

یکی از موارد ضروری در اجرای پژوهش، بیان مسئله است. یعنی چه مشکل یا مسئله‌ای ذهن پژوهشگر را به خود مشغول ساخته و انجام تحقیق را سبب شده است.

• بیان مسئله باید مختصر و دقیق (حداكثر 1 صفحه) و با ذكر منابع نوشته شود.
• ماهیت، شدت، وسعت و عوامل موثر بر مسئله با جملاتی کوتاه ذکر شود.
• با توضیح و ارائه راه حل، اهمیت موضوع طرح و ضرورت آن را توجیه نمایید.
• به این نکته توجه داشته باشید که پس از بیان مسئله، باید تمامی مخفف‌ها و اصطلاحات و منابع مورد استفاده در پاورقی توضیح داده و نوشته شوند.

4-‌ بررسی منابع و ادبیات تحقیق

در بررسی منابع، با مراجعه و مطالعه كتب، مجلات، تماس با سایر محققین و استفاده از بانك‌های الكترونیك، می‌توان از تجربیات و نتایج به‌دست آمده استفاده كرد و از روش‌ها و تحلیل‌های آماری آنها برای یك تحقیق مفید و درست بهره برد.

5-‌ اهداف، سوالات، فرضیات

اهداف یك پروژه تحقیقاتی، با توجه به موضوع پژوهش، خلاصه آنچه كه باید با انجام مطالعه و تحقیق به آن برسیم را بیان می‌كند.

• هدف کلی؛ هدف كلی در واقع همان عنوان مطالعه است با این تفاوت كه با لغت‌های قابل اندازه‌گیری مثل «تعیین یا شناخت» كه معنی و كاربرد دقیق و واضح‌تری دارند، شروع می‌شود.
• اهداف اختصاصی (ویژه یا جزیی)؛ اهداف جزئی در واقع جزئی از هدف كلی هستند و اگر به خوبی تنظیم شوند، محقق را به طراحی روش تحقیق و نحوه گردآوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها هدایت خواهند نمود.

6-‌ بیان متغیرهای تحقیق و تعریف آنها

متغیرها در واقع داده‌هایی هستند كه محقق درصدد جمع‌آوری و تحلیل است. به طور كلی، متغیرها به دو دسته اصلی كمی و كیفی تقسیم می‌شوند. مبنای این تقسیم‌بندی این است كه متغیرهای كمی مقادیر مختلف به خود می‌گیرند و متغیرهای كیفی حالات مختلف به خود می‌گیرند.

7-‌ متدولوژی تحقیق

در این بخش نوع مطالعه (توصیفی یا تحلیلی) و جامعه موردنظر را كه تحقیق بر روی آن صورت می‌گیرد، باید توضیح داده شود. در این مرحله بهتر است با كمك مشاور آماری یا مشاور روش تحقیق آگاه به تجزیه و تحلیل داده‌ها، حجم نمونه و روش تحلیل‌های آماری را مشخص كرد.

8-‌ فهرست منابع

در این بخش مشخصات منابع مورد استفاده در متن پروپوزال ارائه می‌گردد و فهرست منابع فارسی و انگلیسی همراه با هم نوشته می‌شود.

شیوه نگارش پروپوزال

اصولاً هر پروپوزال پژوهشی باید همه عناصر کلیدی مندرج در فرآیند پژوهشی را داشته باشد و اطلاعات کافی را به خواننده بدهد. ممکن است هر فرد یا نگارنده پروپوزال، پژوهش بسیار خوب و با کیفیتی داشته باشد ولی به‌دلیل اینکه نتوانسته پروپوزال خود را خوب نگارش کند؛ کار وی رد شده است.حال برای بهتر بودن پروپوزالتان باید این موارد را رعایت کنید:

عنوان

عنوان پژوهشی باید مختصر و توصیف‌گر باشد. در صورت امکان، عنوانی روشنگر و جذاب انتخاب کنید. یک عنوان خوب توجه خواننده را جلب کرده و باعث می‌شود او جهت‌گیری مثبتی به پروپوزال پیدا کند.

چکیده

چکیده خلاصه کوتاهی از کل پروپوزال است که نباید بیش از حدود 300 کلمه باشد. چکیده باید شامل بیان مسئله، ضرورت پژوهش، روش و یافته‌های اصلی پژوهش باشد. چکیده بخش مهمی در پروپوزال است. زیرا خواننده در ابتدا پس از خواندن عنوان، به این بخش مراجعه می‌نماید.

مقدمه

هدف اصلی از نگارش مقدمه، ایجاد پیشینه یا بستر لازم برای مسئله پژوهشی شماست. اگر مسئله در بستر حوزه پژوهشی بسیار دقیق و روزآمدی جای گرفته باشد، اهمیتش آشکار خواهد شد. بنابراین بهتر است مسئله پژوهش خود را بر بستری از حوزه‌های داغ و امروزی یا بر حوزه‌های قدیمی‌تر که هنوز مورد توجه است؛ جای دهید.
مقدمه معمولاً با عبارتی کلی درباره حوزه مسئله پژوهش و تمرکز بر مسئله‌ای خاص آغاز می‌شود. به دنبال آن نیز توجیه یا دلیل منطقی پرداختن به چنین مطالعه‌ای می‌آید. مقدمه معمولاً موارد زیر را در بر می‌گیرد:
1- بیان مسئله پژوهش، که اغلب با عنوان هدف از پژوهش نیز نام برده می‌شود.
2- ارائه دلیل منطقی مطالعه پیشنهادی
3- شرح مختصر مباحث عمده و مسائل فرعی
4- شناسایی متغیرهای مستقل و وابسته مطالعاتی
5- تعیین حدود یا مرزهای پژوهش پیشنهادی برای رسیدن به تمرکزی روشن
6- ارائه تعاریفی از مفاهیم کلیدی

روش

اصل راهنمای نگارش بخش روش این است که باید در بردارنده اطلاعات کافی باشد تا خواننده بتواند تعیین کند که آیا روش شما معتبر است یا نه.
لازم است نشان دهید که از روش‌های جایگزین نیز شناختی کافی دارید و بر اساس این شناخت به گونه‌ای از روش خود دفاع کنید که گویی مناسب‌ترین و معتبرترین راه پرداختن به مسئله پژوهشی است.

نتایج

از مهمترین نکات مهم نگارش پروپوزال دانشجویی لزوم وجود تصویری از نوع داده‌هایی که می‌خواهید گرد آورید و شیوه‌هايی که به کار خواهید برد؛ داشته باشید تا بتوانید به مسئله پژوهش پاسخ دهید یا فرضیه‌تان را به محک آزمایش درآورید.

مذاکره

پس از پایان نگارش پروپوزال و ارائه یک نسخه چاپی آن به هیأت تصمیم گیرنده، بهتر است مذاکره‌ای حضوری نیز با آنان برای توجیه و دفاع از پروپوزال انجام شود.

منابع استفاده شده باید علمی پژوهشی باشند.
در بیان مسئله باید منابع بکار رفته رو در پانوشت، ارجاع درون متنی داد.
به پرسش‌های اساسی که در متن ذکر می‌کنید؛ باید حتما به آنها پاسخ دهید.
فرضیه یا سوال را پس از ارائه طرح، نمی توانید تغییر بدهید زیرا در روز دفاع باید سوال و فرضیات را مدنظر داشته باشید.

امیدواریم از این مقاله نهایت بهره را ببرید
همراه ما باشید در نشرآنلاین ♥