به دلیل ساختار محتوایی کتاب‌ها در موضوعات مختلف عمومی و تخصصی، کتاب‌های نوشتاری گروه بزرگی از کتاب‌های موجود در بازار نشر را تشکیل می‌دهند. به دلیل ساختار ظاهری و نوشتاری مشابه این نوع کتاب‌ها، معمولا این گروه از کتاب‌ها در یک چهارچوب تقریبا ثابت و مشخص صفحه آرایی می‌شوند. برخی از اصول صفحه آرایی که در این کتاب‌ها رعایت می‌شوند به صورت عمومی و به عنوان یک اصل حرفه‌ای و برخی دیگر معمولا با توجه به نظر ناشر، نویسنده یا صفحه آرا تعیین می‌شوند.
در کنار توضیحاتی که داده شده، از نظر ساختاری کتاب های نوشتاری را می توانیم به دو دستۀ کتاب‌های کاملاً نوشتاری و کتاب‌های نوشتاری با تصاویر اندک تقسیم کنیم. در دسته دوم این نوع کتاب‌ها معمولا تصاویر بسیار محدودی شامل عکس و نمودار دارند که با ساختاری ساده در بین متنون قرار میگیرند.
نکات مهم در صفحه آرایی کتاب‌های نوشتاری
به عنوان اصل اساسی، برای صفحه آرایی هر کتابی باید اصول پایه‌ای صفحه آرایی را رعایت کنید که بطور کامل در مقاله اصول صفحه آرایی به آنها پرداخته‌ایم. اما در هر بخش نکاتی وجود دارد که می توانید در صفحه بندی کتاب های نوشتاری آن ها را مد نظر قرار دهید.
قطع کتاب نوشتاری
در مورد قطع، اگر کتابی که قصد صفحه آرایی آن را دارید تیترها و لایه‌بندی متنی کمی دارد مثل کتاب‌های ژانر رمان بهتر است از انتخاب قطع‌های بزرگ مثل رحلی a4 خودداری کنید و در مورد انتخاب قطع کوچک تر مثل قطع وزیری با وسواس بیشتری عمل کنید، البته اگر در کتابتان تصاویر، نمودار و جداول زیادی دارد که نیاز است خوانایی کافی داشته باشند قطع وزیری می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای کتاب باشد. به طور کلی با توجه به توضیحاتی که ارائه شد قطع رقعی می تواند گزینه بسیار مناسب‌تری برای کتاب‌های نوشتاری که متن‌های پیوسته دارند باشد.
حاشیه کتاب نوشتاری
حاشیه یا مارژین در این کتاب‌ها، کاملا بستگی به نظر شما دارد، یعنی شما با توجه به محتوای کتاب می توانید حاشیه زیاد مثل برخی کتاب‌های شعر یا حاشیه کمی را در نظر بگیرید. اما توجه داشته باشید برای اینکه صفحات کتاب ظاهر خسته کننده‌ای نداشته باشد می‌توانید کمی بیشتر به فضا منفی بها دهید و البته از قرار دادن خیلی نزدیک متن به کنار صفحه دوری کنید.
انتخاب فونت
برای تیترها و متن‌های کتاب از 2 فونت متفاوت استفاده کنید، اما در نظر داشته باشید از انتخاب چندین فونت مختلف برای بخش‌های مختلف کتاب پرهیز کنید و آنها را محدود نگه دارید این‌کار باعث حرفه‌ای‌تر شدن کار شما می‌شود. نکته‌ی دیگر سعی کنید حتما برای تیتر‌های اصلی و فرعی کتاب از ضخامت مختلف استفاده کنید و در کتاب ریتم ایجاد کنید، تا ظاهر بهتری را به صفحات کتاب بدهید.
استفاده از ریزنقش‌ها و عناصر بصری
در برخی از کتاب‌ها برای اینکه بتوانید فضاسازی جذاب‌تری در صفحات داشته باشید می توانید از ریزنقش‌ها استفاده کنید. به این صورت که با استفاده از عناصر ساده و کوچک مثل دایره یا مربع کوچک و ایجاد یک لکه‌ی بصری در صفحه برای ایجاد تاکید و توجه خواننده به یک تیتر یا بخش مهم، می‌توانید حس بهتری را در مخاطب و دست‌یابی به اهداف مد نظر خود داشته باشید.
پاورقی‌ها
در خصوص پاورقی صفحات کتاب، نکاتی وجود دارد که می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد و توصیه می‌شود در کتابتان حتما آنها را مد نظر داشته باشید و رعایت کنید.
- از فونت‌های کوچکتر از بدنه متن کتاب، برای پانوشت‌ها استفاده کنید.
- پاورقی‌های لاتین، همواره از سمت چپ به راست و با استفاده از شماره های لاتین صفحه آرایی و حروف چینی می شوند.
- پاورقی‌های کاملاً فارسی و پاورقی‌های دارای متن فارسی و لاتین، همواره از سمت راست به چپ و با شماره های فارسی به چاپ می رسند.
- چنانچه پاورقی‌های کوتاه باشند و مایل باشیم آنها را به دنبال یکدیگر آوریم، فاصله بین پایان یک پاورقی و شروع پاورقی بعدی، اغلب ۹ میلیمتر می باشد. در هر صورت، این اندازه توصیه می شود در سراسر کتاب ثابت باشد.
- در انتهای پاورقی‌های ارجاعی و توضیحی می بایست نقطه قرار داد. ولی اگر در پاورقی تنها اصطلاح یا اسامی آورده شود، در انتهای آن به گذاشتن نقطه نیازی نیست.
- چنانچه در پایین صفحه برای کلیه پاورقی‌ها جا نباشد، ادامه آخرین پانوشت پایین برگه، به برگه بعدی ارجاع داده می شود. در این حالت، لازم است از علامت پیکان کوچکی نیز در انتهای صفحه و در منتهی الیه سمت چپ، زیر آخرین سطر و همچنین در آغاز پانوشت در صفحه بعد در بالای منتهی الیه طرف راست استفاده کرد.
صفحه آرایی جداول
قرار دادن جدول در صفحه آرایی کتاب چند نکته مهم دارد که بهتر است به آن عمل کنید.
- معمولا فونت محتوای جداول از فونت بدنه متن کوچکتر است، البته این تفاوت زیاد نیست و سایز فونت جدول 2 یا 3 پوینت کوچکتر انتخاب می‌شود. اگر محتویات جداول مهم است و در حال حجم زیادی ندارد بهتر است از همان سایز فونت بدنه متن کتاب استفاده کنید.
- در صفحه آرایی کتاب، زمانی که مجبور باشیم جدول یا نموداری را به صورت خلاف جهت نوشته‌ها در صفحه درج نماییم این کار را از بخش کناری سمت مخالف انجام دهید. اما بهتر است جدول را طوری تنظیم کنید که با عرض پاراگراف بندی متن یکسان باشد.
- در حروف چینی جدول ها لازم است به این نکته توجه نمود که حروف می بایست کمی از متن کوچکتر باشند، اندازه این کوچک بودن، بر اساس تعداد لغاتی که در هر خانه از جدول واقع شده، تفاوت دارد.
- برخی مواقع ممکن است محتویات جدول به قدر زیاد باشد که از ارتفاع یک صفحه کتاب تجاوز کند. در این حالت، می توان ادامه جدول را در صفحه یا صفحه های بعدی آورید، اما بهتر است هدر جدول در همه صفحات تکرار شود.
- همیشه بهتر است عنوان و شماره جدول در سمت بالای آن درج شود و سایر توضیحات در پایین جدول قرار گیرد.
این‌ها برخی از مواردی بود که بهتر است به عنوان صفحه آرای حرفه‌ای در کار خود لحاظ کنید.
امیدواریم از این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.
اگر سوال یا تجربه‌ای داشتید در بخش کامنت‌های این مقاله با ما در میان بگذارید.
همراه ما باشید در نشرآنلاین♥
عالی، مطالب مفید و کاربری
سلام همراه گرامی
ممنون از شما