طراحی گرافیک چیست؟ طراحی گرافیک جزء آن دسته از تولیدات فرهنگی است که با بیانی بصری با جامعه ارتباط برقرار می‌کند وفرهنگ بشری ویژه خود را در اذهان مردم تلقین می‌کند، آموزش می‌دهد و مستقر می‌سازد.
آن‌چه اهمیت دارد پرداختن به این مهم است که:
طراحان به طور ضمنی سلیقه افراد جامعه را شکل می‌دهند، بنابراین اگر نتوانند به صراحت این نقش را ساماندهی کنند و اگر فضا برای کسانی که ناواردند ولی به دلیل رشد تکنولوژی جدید، دست به کار دیزاین شده‌اند، خالی بگذارند، دیگر چیزی برای عرضه به فرهنگ مردم وجود نخواهد داشت.
حرفه طراحی گرافیک
عموم مردم درک صحیحی از حرفه و وظیفه طراح ندارند و نمی دانند که طراحی گرافیک چیست؟ معمولا طراحان حکایت یک طراح گرافیک را نقل می‌کنند که تلاش داشت تا حرفه‌اش را برای مادر بزرگش توصیف کند. وی در حالی‌که یکی از آخرین کارهایش را به مادر بزرگش نشان می‌داد گفت: “شما پرسیدید که کار من چیست، من یک طراح گرافیک هستم و این اثر را طراحی کرده‌ام.”
مادر بزرگ در حالی‌که به عکسی که در طرح وجود داشت اشاره می‌کرد، پرسید: “این تصویر را تو طراحی کرده‌ای؟”. طراح پاسخ گفت: “نه مادر بزرگ، این یک عکس است. من آن‌را نقاشی نکرده‌ام، بلکه آن‌را طرح‌ریزی کرده‌ام، یک عکاس انتخاب کردم و برای انتخاب موضوع، اجرای ترکیب بندی و راهنمایی به وی کمک کرده‌ام و بعدا مشخص کردم که متن عکس انتخاب شود و عکس را مطابق با طرح خودم برش زدم و جا دادم.”
- “پس حتما تو این متن را برای طرح نوشته‌ای؟”. طراح گفت: “در واقع نه. من با همکاری نویسنده متن آگهی توانستیم به این متن برسیم.” بعد مادر بزرگ در حالی‌که به عنوان طرح اشاره می‌کرد، گفت: “آها فهمیدم! پس تو این حروف بزرگ را در طرح گذاشته‌ای؟” طراح پاسخ داد: “آه نه. آنها را حروف‌چین گذاشته است. اما من مشخص کرده‌ام که با چه قلمی و با چه اندازه‌ای حروف‌چینی شود.”
- “اما حتما این تصویر کوچک را که این گوشه قرار دارد، تو کشیده‌ای؟”
– “نه، اما من از یک تصویرگر خواستم تا یک چنین طرحی بکشد و مشخص کردم که در کجای طرح و با چه اندازه‌ای قرار گیرد.”
- “شاید تو این طرح کوچک را، یا به قول خودتان، این علامت اختصاصی را کشیده‌ای؟”
- “آه نه. یک شرکت طراحی گرافیک که در زمینه هویت بصری تخصص دارد، آن‌را برای سفارش دهنده کشیده است.”
در اینجا مادر بزرگ تاحدی گیج و مبهوت مانده بود که بالاخره کاری که نوه‌اش انجام داده، چیست؟ و اصولا چه ادعایی برای کارهایی که دیگران انجام داده‌اند، دارد.
طراح گرافیک چه می‌کند؟
ماهیت ذهنی فرایند طراحی گرافیک موجب شده تا عموم مردم تصور روشنی از حرفه طراح نداشته باشند. در واقع طراح، عناصر گرافیک را کنار هم می‌چیند – عناصری همچون کلمات، تصاویر و دیگر عناصر ترسیمی – تا یک کلیت (گشتالت) ارتباط تصویری را بسازد. واژه گشتالت آلمانی است و به معنی یک شکل یا ساختاری است که فراتر از جمع بخش‌های مجزاست.
صفحه آرایی یا طراحی صفحه
وظیفه طراح سامان بخشیدن به عناصر به نحوی است که بیننده را از طریق اطلاعاتی که در صفحه جای داده است، هدایت و جهت دهد. اگر بخواهید بطور دقیق بدانید که طراحی گرافیک چیست؟ عناصر طراحی، حروف چاپی و گرافیک باید به شیوه‌ای سامان و نظم یابد که مطالب صفحه به آسانی قابل خواندن باشد و خواننده را به پیگیری مطالب ارائه شده، ترغیب کند. معمولا طراح از برخی شیوه‌های خاص استفاده می‌کند تا عناصر درون صفحه را انتظام بخشد.
طراحی گرافیک مهارتی گسترده و دارای ابعاد متفاوت است. جامعه بسته به نوع نگاهی که مسائل مختلف دارند انتظار تصاویر متنوعی دارند.
8 نکته اساسی که در طراحی گرافیک باید به آن توجه داشت:
1- تراز
یکی از مبانی مهم در طراحی گرافیکی تناسب و تراز بودن عناصر و ارتباط جذاب و دلپذیر میان آنها است. ایجاد ظاهری تمیز و مرتب برای اشیائی که در کنار هم قرار می‌گیرد. می‌توانید عناصر را در ارتباط با یکدیگر یا عکس پس زمینه خود به لطف خط نقطه‌ای که در هنگام جابجایی بلوک متون یا شکل‌ها ظاهر می‌شود.
2- رعایت سلسله مراتب
رعایت زیبایی بصری هنگامی که چند عنصر در یک طرح دارید. برای اطمینان از اینکه مهمترین بخش از مطالبتان را به خوبی بیان کرده‌اید باید به آن وزن بیشتری بدهید به این ترتیب سلسله مراتب مطالب رعایت می‌شود. استفاده جسورانه از قلم‌های بزرگتر و تصاویر در ابعاد بزرگتر برای مشخص شدن مطالبی که تأکید بیشتری برروی آنها دارید. انتخاب نقطه کانونی صفحه برای نمایش مهمترین مطلب و پس از آن به تناسب اهمیت مطلب محتواها جایگاه خود را پیدا می‌کنند.
3- تضاد
کنتراست یک اصل مهم در طراحی است زیرا به شما امکان می‌دهد که مهمترین عناصر یک طرح را ترسیم کرده و برروی آن تأکید کنید. تضاد هنگامی اتفاق می‌افتد که دو عنصر طراحی در تقابل با یکدیگر باشند، مانند دو رنگ سیاه و سفید، ضخیم و نازک، مدرن و سنتی و… . عناصر متضاد باعث هدایت نگاه بیننده به مهمترین قسمت‌ها طراحی شما می‌شود، به سازماندهی اطلاعات کمک می‌کند و روشی است که به هضم راحتتر صفحات کمک می‌کند.
4- تکرار
تکرار از جمله اساس‌های مهم در طراحی است. تکرار باعث تقویت ظاهر کلی طرح می‌شود. همچنین عناصر مختلفی را به هم متصل می‌کند تا به آنها در سازماندهی و سازگاری کمک کند. قوام و تکرار از اهمیت ویژه‌ای در برندسازی برخوردار است. ظاهر خاصی که شما در تکرار به آن تأکید می‌کنید به مرور در یادها ثبت شده و با دیدن آن فوراً قابل تشخیص خواهد بود.
5- نزدیکی
نزدیک شدن عناصر مشابه هم در صفحه آرایی میتواند اثرات مثبتی را برروی صفحات طراحی شده برجای می‌گذارند. عناصر مشابه و مرتبط با یکدیگر گروه‌بندی می‌شوند تا میان آنها رابطه‌ای ایجاد شود. در حالت ایده‌آل ممکن است عناصر را به هم متصل کنید تا به ایجاد طرحی خاص کمک کنید. لزوماً قرار نیست تمامی عناصر در نزدیکی هم قرار گیرند. ایجاد پیوند بصری میان عناصری همچون رنگ، اندازه، فونت و… نیز به لحاظ بصری میان عناصر ارتباط برقرار می‌کند.
6- تعادل
توزیع یکنواخت عناصر در طول طراحی به شما این امکان را می‌دهد که ظاهری حرفه‌ای و جذاب به طرح خود بدهید. تعادل به این معنا نیست که عناصر همه باهم، هم اندازه و یکسان باشند یا اینکه به طور مساوی در صفحه توزیع شوند. عناصر می‌توانند متقارن و یا نامتقارن باشند. تعادل و تقارن عناصر به طور مساوی در هر دو طرف صفحه، طراحی مرتبی را به شما می‌دهد اما برخی طراحان که در جریان طراحی به دنبال عدم تقارن و حتی تضاد میان عناصر اهمیت می‌دهند نیز باید فضای متعادلی را در صفحات بوجود آورند.
7- رنگ
رنگ بخش مهمی از طراحی است و هربار که شروع به طراحی می‌کنید باید با دقت به آن توجه شود. رنگها عمدتاً وظیفه خود را برای بیان خلق و خوی یک طرح برعهده دارند. رنگها اثرات متفاوتی بر روحیه و افکار مردم می‌گذارند. بنابراین به تناسب محتوا و نوع طراحی باید از رنگهای مناسب استفاده شود.
8- فضا
به تناسب استفاده از متن، تیتیر، شکل، رنگ و… صفحه شما به فضای خالی نیز نیاز دارد. فضای منفی ایجاد شده در صفحات شما میتواند به برجسته تر شدن اطلاعات مهم و طراحی بهتر صفحات به شما کمک کند. هرگز قدرت سادگی را دست کم نگیرید.
طراحی جلد کتاب
طراحی جلد کتاب به‌عنوان بخشی از هنر کهن کتاب‌سازی ایرانی، یکی از مهمترین دغدغه‌های کتاب سازان دیروز و طراحان گرافیک امروز بوده و هست.
طرح روی جلد کتاب، ازجمله عناصر پیرا متنی است که آستانه‌ای برای ورود به محتوای کتاب و هویت شناسی آن بشمار می‌آید. بنابراین می‌توان به اهمیت طراحی جلد از چندین منظر متفاوت نگریست:
1. طرح روی جلد کتاب، کنجکاوی بالقوه خواننده را برای توجه به کتاب جلب می‌کند.
2. طرح جلد، شامل ژانر کتاب، مضمون اصلی و محتوا و عناصری از محتوای کتاب است.
3. رسانه‌ای مانند «جلد کتاب» میتواند ذائقه بصری و عادات و معیارهای زیبایی شناسانه و دیداری مخاطبان را شکل دهد.
از سوی دیگر با آن‌که در بیشتر مواقع، جلد کتاب در شمارگانی بیش از سایر رسانه‌های گرافیکی (مانند پوستر) تکثیر شده و به عنوان یک اثر هنری – کاربردی که ذائقه بصری مخاطب با دیدن آن شکل می‌یابد، در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد، اما همواره از منظر نمایش و نقد و پژوهش، کم‌تر مورد اقبال بوده است. این کم توجهی، متأثر از سرمایی است که از پنجره‌ای چهارگوش به درون جامعه طراحان گرافیک می‌وزد؛ پنجره ای که ناشر، اقتصاد نشر، مخاطبان و سیاست‌های کلان فرهنگی با نسبت‌هایی موازی و گاه متقاطع اضلاعش را تشکیل می‌دهند. نمودار نشر کتاب در ایران، همواره شیبی نزولی را طی کرده است. در طول سال‌هایی که از عمر انتشار کتاب (به مفهوم گسترده و صنعتی‌اش) می‌گذرد، جلد کتاب نیز متأثر از اوضاع نشر، کیفیت‌های متفاوتی را پشت سر گذاشته است. از سوی دیگر علل بی توجهی نسبت به مقوله نقد طراحی جلد کتاب در ایران، همانا همگام نبودن معیارهای طراحی جلد کتاب‌های ایرانی با معیارهای جهانی است.
منبع: چالش‌های طراحی جلد کتاب دهه اخیر در ایران، مؤلف: میترا معنوی راد و فاطمه مرسلی توحیدی
