انواع کاغذهای چاپ

امروزه با پیشرفت صنعت کاغذسازی بیش از 3000 نوع کاغذ جهت مصارف گوناگون در بازار وجود دارد، شناخت انوع کاغذهای چاپ می‌تواند به شما در رسیدن به تولیداتی با کیفیت و ایده‌آل کمک بسزایی کند. همچنین اگر با کاغذها آشنا باشید می توانید به تولیداتی دست پیدا کنید که بسیار متمایز و جذاب باشند.
بطور خاص در طراحی گرافیک و صفحه‌آرایی کتاب و نشریات،‌ اگر با کاغذها آشنایی کامل داشته باشید می توانید طرح خود را بر مبنای آن طراحی کنید و به خروجی های با کیفیت و متمایز دست پیدا کنید.کاغذ و مقوای مصرفی تاثیر بسیار زیادی بر روی هزینه چاپ دارد، همچنین عدم تطابق نوع کاغذ با محصول تولیدی ممکن است استفاده از آن را تحت الشعاع قرار دهد. از این رو لازم است مدیر پروژه، طراح یا صفحه آرا اطلاعاتی در مورد انواع کاغذ و کاربرد آنها داشته باشد.

انواع تقسیم‌بندی کاغذها

بطور کلی در ایران کاغذها بر مبنای جنس، گرماژ و ابعاد تقسیم بندی می‌شوند، که بیشتر افراد کاغذها را بر اساس جنس آن می‌شناسند تا موارد دیگر.
همانطور که گفته شد چیزی که ما بیشتر براساس آن کاغذ و مقواها را می‌شناسیم و استفاده می کنیم جنس کاغذ است. کاغذ و مقوا را از نظر جنس شامل کاغد تحریر، کاغذ گلاسه، کاغذ الوان، کاغذ پشت چسب دار، کاغذ گرافت، مقوا پشت طوسی، مقوای پشت کرم و … که در این مقاله به معرفی آن‌ها می پردازیم.
نوع دیگر تقسیم‌بندی بر اساس ابعاد کاغذ است که در چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد که شامل قطع های 70×100، 90×60، 45×60 و … می‌شود. این ابعاد بصورت استاندارد هستند و معمولا کاغذها در این ابعاد برش خورده و بسته بندی می شوند که هر یک از این بسته بندی‌ها در اصطلاح یک بند کاغذ گفته می‌شود.
نوع دیگر تقسیم بندی، تقسیم بندی براساس گرماژ کاغذ است که این موضوع در زمان چاپ بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد.

انواع کاغذ چاپ بر اساس اندازه (سایز)

قبل از اینکه انواع کاغذ بر اساس جنس را بررسی کنیم بهتر است با انواع کاغذ بر اساس ابعاد آشنا شویم. کاغذ ها معمولا به دو صورت رول و شیت (کاغذ بریده شده بر اساس ابعادی خاص) مورد استفاده قرار می گیرند، که کاربرد کاغذهای شیت به مراتب بیشتر است که ما در اینجا به بررسی آنها می پردازیم. متداول‌ترین کاغذهایی که درچاپ بصورت شیت استفاده می‌شوند شامل کاغذهای 70×100 (4.5ورقی)، 70×50 (2ورقی)، 90×60 (3 ورقی) هستند.

انواع کاغذ چاپ بر اساس گرماژ

یکی از تقسیم بندی های مهم انواع کاغذهای چاپ، تقسیم‌بندی براساس گرماژ کاغذ است. گرماژ کاغذ تعیین کننده ویژگی‌های فیزیکی مانند کیفیت و ضخامت کاغذ است. گرماژ کاغذ بر اساس وزن کاغذ در ابعادی مشخص تعیین می‌شود. به عنوان مثال منظور از کاغذ تحریر 80 گرم، وزن یک کاغذ در ابعاد 70×100 است. از آنجایی که پرکاربردترین کاغذها در چاپ کاغذ تحریر و گلاسه است لذا در لیست زیر به انواع کاغذ گلاسه و تحریر بر اساس گرماژ و کاربردهای آنها اشاره می کنیم.

• کاغذ تحریر 70 گرمی: از این نوع کاغذ برای چاپ کتاب و نوشت افزارها و همچنین برای استفاده از کارهای اداری و استفاده در پرینتر استفاده می‌شود. این کاغذ از کاغذ 80 گرمی نازک تر است و در اصطلاح زیر دست کمتری دارد لذا بهتر است برای کارهای چاپی مانند کتاب از این کاغذ استفاده نشود.
• کاغذ تحریر 80 گرمی: این نوع کاغذ یکی از پرمصرف ترین و معروف ترین کاغذهای موجود است که بهتر است برای چاپ کتاب و تولیدات با کیفیت چاپی از آن استفاده شود.
• کاغذ تحریر 90 گرمی: این نوع کاغذ از کیفیت بهتری نسبت به کاغذ تحریر 80 گرمی دارد و بیشتر از آن برای محصولات چاپی و کتاب هایی با رنگ خور بالا استفاده می‌شود.
• کاغذ تحریر 100 گرمی: از این نوع کاغذ هم برای کارهای رنگی که رنگی خور بالایی هم دارند استفاده می‌شود.به دلیل مقاوت و قابلیت تا زدن این نوع کاغذ، از این کاغذ برای برشور چند لتی و پمفلت بیشتر استفاده می شود. به دلیل مقاوت و قابلیت تا زدن این نوع کاغذ، از این کاغذ برای برشور چند لتی و پمفلت، پاکت‌ها و … بیشتر استفاده می شود.
• کاغذ گلاسه 90 گرم: این کاغذ برای کتاب ها و بروشورهایی که تعداد صفحات زیادی دارند مناسب است. همچنین برای چاپ اقلام تبلیغاتی تکی که زمان نگهداری کمتری دارند مناسب است.
• کاغذ گلاسه 115 گرم: اگر می خواهید برای کتابچه و کاتالوگی که صفحات زیادی دارند از کاغذی استفاده کنید که ضخیم نباشد و در عین حال کیفیت خوبی داشته باشند این کاغذ بسیار مناسب است.
• کاغذ گلاسه 135 گرم: یکی از متداولترین کاغذهای گلاسه در چاپ کاتاوگ ها و برشورهای کتابچه ای این نوع کاغذ است. از این کاغذ برای چاپ انواع اقلام تبلیغاتی مانند بروشورها و کاتالوگ های تک برگی و لت‌دار نیز استفاده می‌شود.
• گاغذ گلاسه 150 گرم:‌ این کاغذ هم برای چاپ اقلام تبلیغاتی که تک برگی هستند مانند پوستر، فلایر، بروشور و … مناسب است. همچنین برای ساخت پاکت نیز مناسب هستند.
• مقوای گلاسه 200 – 250 – 300 گرمی: از این نوع مقوا برای جلد کتاب ها و فولدرها، کاتالوگ های تبلیغاتی دو لتی و بسته‌بندی های مختلف استفاده می‌شود. معمولا کارهایی که نیاز به روکش دارند از این نوع گرماژ استفاده می‌شود.

انواع کاغذ بر اساس جنس

کاغذ تحریر Writing Paper

از کاغذ تحریر اغلب برای چاپ انواع کتاب، مجلات، سررسید و اوراق اداری هم‌چون سربرگ، یادداشت و پاکت استفاده می‌شود، همچنین متداول ترین کاغذ برای مصارف اداری و تحریر کاغذ تحریر است. کاغذ تحریر، کاغذی بدون پوشش است که از هردو طرف آن می‌توان برای چاپ استفاده کرد بدون اینکه جوهر چاپ به پشت صفحه نفوذ کند (البته این موضوع به حجم رنگ مصرف شده مرتبط است و قاعدتا اگر رنگ خیلی زیاد باشد کاغذ را خراب می‌کند).
همانطور که قبل‌تر گفته شد کاغذ تحریر گرماژ متفاوتی دارد که از این نوع کاغذ در گرماژهای مختلف از ۷۰ تا ۱۲۰ گرم در بازار موجود است. اما تحریر ۷۰ ، ۸۰ و 100 گرمی بیشترین کاربرد و استفاده را دارد.

کاغذ گلاسه Coated Paper

کاغذهای گلاسه را می‌توان یکی از پرمصرف‌ترین کاغذها در چاپ دانست. کاغذ گلاسه که اصولا در یک رو یا دو روی آن لعاب زده شده است به طوری است که چاپ بر روی آن بسیار خوب انجام می شود و رنگ‌ها به خوبی خود را نشان می‌دهند. سطح صاف، سنگینی و کیفیت بالای کاغذ گلاسه باعث شده از آن برای چاپ طرح‌های مختف تک رنگ و چند رنگ استفاده شود از این رو می توان آن را بهترین گزینه برای چاپ انواع تولیدات چاپی دانست. از کاغذ گلاسه عموما برای پوستر و چاپ کارهای نفیس رنگی، چاپ مجله ها، کاتالوگ، بروشور و … استفاده می شود.
کاغذ گلاسه در در دو نوع مات و براق موجود می باشد که بهتر است برای کارهایی که تصویر اهمیت بیشتری از متن دارد از کاغذ گلاسه براق استفاده کرد.
از این نوع کاغذ در گرماژهای مختلف از ۹۰ تا ۳۰۰ گرم در بازار موجود است.

کاغذ الوان یا تحریر رنگی

به دلیل رنگ‌بندی متفاوت این نوع کاغذ، از کاغذهای الوان معمولا برای متمایزکردن چیزی مانند نسخه‌های دوم و سوم فاکتور استفاده می‌شود. همچنین از گرماژهای پایین این کاغذ برای چاپ تراکت‌های رنگی و در گرماژهای بالا برای تولید کاغذ کادو نیز استفاده می‌شود.
کاغذ الوان در گرماژهای مختلف از ۶۰ تا ۸۰ گرم در بازار موجود است.

کاغذ پشت چسب‌دار

این نوع کاغذ به چسب آغشته شده و یک روکش سیلیکونی با رنگ زیرو سفید زیر آن قرار گرفته و بعد از چاپ برداشته شده تا کاغذ قابلیت چسباندن روی سطوح مختلف را داشته باشد.
برخی از انواع این نوع کاغذها به دلیل نامرغوب بودن و اینکه زمان چاپ در اثر فشار چسب بین دو لایه بیرون می‌زند مناسب چاپ نیست بنابراین هنگام نیاز، نوع خوب آن را استفاده نمایید.
به کارگیری کاغذ پشت چسب‌دار نامرغوب در عملیات پس از چاپ هم‌چون طلاکوب، برش، دای کات و نیم‌تیغ، مشکلات خاص و پیش بینی نشده‌ای ایجاد می‌کند.

Pvcچسب‌دار

این نوع کاغذ یا به عبارت دقیق‌تر ورق چاپی از جنس PVC چسب‌دار بوده و مناسب چاپ لیبل‌های مختلف برای محصولاتی است که در معرض آب قرار دارند.

مقوای پشت طوسی

مقواهای پشت طوسی همانطور که از نامشان مشخص است در واقع یک طرف آنها سفید و طرف دیگرشان طوسی است. همانطور که مشخص است یک طرف سفید این مقوا برای چاپ می باشد لذا از این نوع مقوا معمولا برای چاپ جعبه و بسته بندی‌های مختلف استفاده می‌شود.
مقوای پشت طوسی با گرماژهای مختلف از ۲۰۰ تا ۳۵۰ گرم وجود دارد اما پر مصرف‌ترین آن ۲۲۰ تا ۲۵۰ گرمی است.

مقوای پشت کرم Manilla Back

مقوای پشت کرم شبیه مقوای پشت طوسی است اما از کیفیت بسیار بالاتری برخوردار است و مصرف آن بیشتر در موارد بهداشتی جعبه دارو و مواردی از این قبیل است. این نوع از مقوا که استفاده آن‌ بیشتر در صنعت بسته‌بندی دارو است معمولا بازیافتی بوده و با توجه به این مسئله و حساسیت آن استفاده از آن در بسته‌بندی غیر از دارویی غیرقانونی بوده و خلاف است، با این حال از این مقوا در بسته‌بندی‌های دیگری مانند بسته‌بندی‌ بستنی‌ها نیز استفاده می‌شود.

مقوای فانتزی

مقواهای فانتری طیف وسیعی دارند و شامل مقواهایی با بافت‌های مختلف و تنوع رنگی بسیار هستند.
مقواهای رنگی و عمدتا بافت‌دار در ابعاد ۵۰*۷۰ و ۱۰۰*۷۰ در گرم‌های مختلف از ۱۲۰ تا ۲۵۰ گرم موجود است که کاربرد آن‌ها در چاپ، بیشتر برای کادو، جعبه هدیه، لوازم آرایشی، کتب درسی، کارت دعوت، کارت ویزیت، کارت‌های تبریک ومواردی از این قبیل است.
از این نوع کاغذ برای کارهای خاص نیز استفاده می‌شود اما استفاده از این مقواها هزینه زیادی را در بر دارد لذا باید به آن توجه شود.

مقوای ایندربرد

مقوای خشک و محکمی هستند که اصولا در ساخت جعبه‌هایی با کیفیت بالاتر نسبت به پشت طوسی استفاده می‌شود.در مغز این مقوا از مواد بازیافتی استفاده شده است.

کاربن لس

کاغذی با پوشش شیمیایی که شبیه به کاربن عمل می‌کند و یک کپی از نوشته‌های دست نویس را روی صفحه بعدی انتقال می‌دهد.این نوع کاغذ به نام NCR نیز معروف است.
کاربن لس در واقع همان کاغذ تحریر سفید و الوان با گرماژ پایین است که پس از تولید با ماده شیمیایی ترکیب می‌شود تا قابلیت کپی کردن را داشته باشد.
ازکاغذ های کاربن لس در کارهای چندلایه مانند فاکتورها و فرم‌های چند صفحه‌ای استفاده می‌شود.

کرافت Kraft Paper

این نوع کاغذ از سولفات خمیر پالپ تهیه می شود و به همین دلیل رنگ کاغذ کرافت قهوه ای کمرنگ است، البته کاغذهای کرافت نسبتا مقاوم هستند.
این نوع کاغذ عموما برای بسته‌بندی و گاهی در کارهای فانتزی به خصوص کارهای هنری متفاوت استفاده می‌شود.

کاغذ سنگی

کاغذ سنگی نوع جدیدی از کاغذ است که با محیط زیست بسیار سازگار بوده و علاوه بر جلوگیری از قطع درختان در تولید آن از آب و مواد سمی چون اسید کمتر استفاده شده است و در تولید، مصرف، بازیافت و مرحله تجزیه هیچ ماده آلوده کننده ای را وارد محیط زیست نمی‌کند. ماده اولیه تولید کاغذ سنگی به جای چوب، آب و اسیدهایی همچون پودر کربنات کلسیم موجود در آهک، پلی اتیلن پرچگال و برخی مواد افزودنی چون کوپلینگ آگنت است.

ازجمله ویژگی‌های منحصر به فرد کاغذ سنگی می‌توان به ضد آب و ضد روغن بودن بودن آن اشاره کرد چنانکه با قرار گرفتن در معرض رطوبت و آب نه تنها بافت کاغذ آسیب نمی‌‎بیند بلکه جوهر چاپ شده برروی آن نیز پاک نمی‌شود. همچنین کاغذ سنگی در برابر حمله حشرات و جوندگان نیز مصون است چرا که در بافت این نوع کاغذ هیچ الیاف سلولزی استفاده نشده است. عدم تأثیر از دمای محیط علاوه بر افزایش طول عمر و ماندگاری کاغذ در طول سالها، باعث کیفیت بالاتر هنگام چاپ نیز می‌شود.